Środki poetyckie
ŚRODKI POETYCKIE
1. EPITET - określenie rzeczownika, najczęściej wyrażone przymiotnikiem. Uwydatnia charakterystyczne cechy przedmiotów, roślin, osób lub zjawisk.
Jeśli jest gdzieś leśne niebo,
On z leśnego nieba spłynął.
(J.Tuwim, Brzózka kwietniowa)
2. PORÓWNANIE - zestawienie dwóch zjawisk, przedmiotów lub osób, mające na celu ukazanie ich wzajemnego podobieństwa. Porównywane wyrazy najczęściej połączone są ze sobą słowami: jak, jakby, niby, niczym, na kształt.
Uparty jak osioł.
3. PRZENOŚNIA (METAFORA) - nietypowe połączenie wyrazów, dzięki któremu przynajmniej jeden z nich uzyskuje nowe znaczenie.
Tutaj deszczyk lipcowy, co sfrunął z wysoka,
układa modrych kałuż świecące lusterka.
(J.Filcowski, Tutaj)
4. OŻYWIENIE (ANIMIZACJA) - przypisywanie przedmiotom, pojęciom lub zjawiskom przyrody cech istot żywych.
Zaświstaj cienko -
pobiegnie rzeka.
(Z.Herbert, Pudełko zwane wyobraźnią )
5. UOSOBIENIE (PERSONIFIKACJA) - nadawanie cech ludzkich zwierzętom, roślinom lub przedmiotom.
I cóż powiedzą tomy słowników,
Lekcje historii i geografii,
Gdy tylko o niej mówić potrafi
Krzak bzu kwitnący i śpiew słowików.
(A.Słonimski, Polska)
6. POWTÓRZENIE - dwukrotne lub wielokrotne użycie tego samego wyrazu, zwrotu czy zdania w całym tekście lub jego fragmencie. Celem powtórzenia może być podkreślenie danej myśli, a także wzmocnienie rytmu utworu.
Żeby to wszystko w słońcu błysło
I żeby było tak jak żywe -
I żebyś ty to widział wszystko,
I żebyś był, jak ja - szczęśliwy.
(I.Iwaszkiewicz, ***)
7.WYRAZ DŹWIĘKONAŚLADOWCZY (ONOMATOPEJA) - słowo naśladujące swoim brzmieniem rzeczywisty dźwięk.
I przewrócił się, i wpadł
Na szumiący senny sad,
Gdzie cichutko i leciutko
Liście pieścił i szeleścił
Drugi wiatr.
(J.Tuwim, Dwa wiatry)
8. ANAFORA - powtórzenie tego samego wyrazu bądź zwrotu na początku kolejnych wersów.
Szybko, zbudź się, szybko, wstawaj.
Szybko, szybko, stygnie kawa!
Szybko, zęby myj i ręce! (...)
(Danuta Wawiłow, Szybko)
9. APOSTROFA - uroczysty zwrot do Boga, bóstwa, osoby.
Inwokacja to rozbudowana apostrofa otwierająca utwór literacki, w której zwykle autor zwraca się do muzy, bóstwa lub duchowego patrona z prośbą o natchnienie, pomoc w tworzeniu dzieła.
Litwo, Ojczyzno, moja (...)
(A.Mickiewicz, Pan Tadeusz)
10. PYTANIE RETORYCZNE - zwrot w postaci pytania, na które nie oczekuje się odpowiedzi.
Któż zbadał puszcz litewskich przepastne krainy,
Aż do samego środka, do jądra gęstwiny?
(A.Mickiewicz, Pan Tadeusz)
11. RYTM - powtarzalność różnych elementów w wierszu, np. wyrazów, sylab w wersie.
12. RYM - podobne lub identycznie brzmiące końcowe części wyrazów. Występują najczęściej na końcu wersów.
Nie widzę już nic, nic a nic, biało mi,
Idź dalej, a mnie niech to się śni.
13. ARCHAIZM - wyraz przestarzały, który wyszedł już z użycia, np. kajet - zeszyt
14. NEOLOGIZM - nowo utworzony wyraz, wyrażenie, np. plażing, śnigrobek, parawaning.
15. EUFEMIZM - figura stylistyczna polegająca na sformułowaniu wypowiedzi w taki sposób, aby załagodzić jej znaczenie. np. jesień życia - starość, mieć lepkie ręce - kraść.
A teraz sprawdź się i rozwiąż online zadania!
Zadanie 1.
https://wordwall.net/pl/resource/764531/polski/%c5%9brodki-stylistyczne
Zadanie 2.
https://wordwall.net/pl/resource/909060/polski/%c5%9brodki-poetyckie
Grafika: polszczyzna.pl
